ІШЕК ҚАТЕРЛІ ІСІГІНІҢ АШЫҚ ЕСІК КҮНІ

Колоректальды қатерлі ісік (CRP) – тоқ ішектің (колонның) немесе тік ішектің (тік ішектің) қатерлі ісігінің медициналық анықтамасы. Тоқ ішек қатерлі ісігі немесе тоқ ішек ісігі – күрделі емдеуді қажет ететін қауіпті ауру. Көбінесе CRP дамуының себебі емделмеген полиптер немесе генетикалық бейімділік болып табылады.

Соңғы онжылдықта Еуропа мен АҚШ елдерінде ас қорыту жолдарының қатерлі ісіктері (ас қорыту қатерлі ісігі) арасында бірінші орынға ас қорыту органдарының қатерлі ісіктерінің жартысынан көбін құрайтын колоректальды қатерлі ісік шықты. Планета халқының қартаюына байланысты болашақта жағдайдың нашарлауы күтілуде.

Тоқ ішек пен тік ішек ісіктерінің көпшілігі қатерсіз полиптерден түзіледі деп саналады. Полиптердің көпшілігі қатерсіз болып қалса да, кейбіреулері жойылмаса, қатерлі ісіктерге айналуы мүмкін. Полиптердің трансформация процесі жасушалардағы генетикалық мутацияларға байланысты. Полиптердің әртүрлі түрлері бар олардан аденоматозды полиптер тоқ ішек қатерлі ісігінің негізгі себебі болып табылады. Тоқ ішектің қатерлі ісігі бір күнде дамымайды, полиптің қатерлі ісікке айналуы үшін 5-10 жыл қажет деп саналады.

Тәуекел факторлары:

тұқым қуалайтын бейімділік;

«қызыл ет» (шошқа еті, сиыр еті, қой еті)артық жеу;

алкогольдің аз мөлшерін де жиі қолдану;

темекі шегу;

отырықшы өмір салты;

диетада жаңа піскен көкөністер мен жемістердің, жарма мен дәнді дақылдардың, сондай-ақ балық пен құстың жеткіліксіз мөлшері.

Ішек қатерлі ісігінің белгілері:

• ішек пен іш аймағындағы жағымсыз сезімдер;
• іштің төменгі бөлігіндегі ауырсыну (толғаққа ұқсайды);
• нәжістің иісін, түрін және түсін өзгерту;
• негізсіз салмақ жоғалту, шаршау, қатты әлсіздік;
• науқасқа таныс дәретханаға бару режимін өзгерту;
• белгісіз этиологияның анемиясы, безодифицитті емес;
• 4 күннен астам түсініксіз этиологиялы диарея;
• 14 күннен астам түсініксіз этиологияның іш қатуы;
• таспаға ұқсайтын тар, жұқа разряд-бұл ішектің күйі мен құрылымындағы өзгерістерді көрсететін алаңдатарлық симптом;
• нәжістегі қан-ішек онкологиясының жетекші симптомы. Қан АҚ шырышпен бірге қызыл тамырлар түрінде болуы мүмкін, егер ішектің соңғы бөлігі қатысса және ішектің бастапқы немесе ортаңғы аймағына әсер еткенде нәжісті қара түске бояуы мүмкін.

Скрининг.

Ішек қатерлі ісігі ерте сатысында асимптоматикалық болып табылады. Колоректальды қатерлі ісік белгілері ісік үлкен мөлшерге жеткенде дамиды. Сондықтан скринингтен өту өте маңызды. ҚР-да 50 жастан 70 жасқа дейінгі адамдар скринингтік тексеруге жатады, тексеру кезеңі 2 жыл.

CRP скринингі үшін жасырын қанға нәжісті талдау қолданылады, талдау оң нәтижемен пациент ирригоскопия, ректосигмоскопия, колоноскопия (КС) сияқты қосымша зерттеулерге жіберіледі. Әлемдегі жетекші сарапшылар жүргізілген зерттеулердің нәтижелері бойынша колоноскопияны колоректальды қатерлі ісік скринингінің ең тиімді әдісі ретінде анықтады, бұл тек биопсиямен диагноз қоюға ғана емес, сонымен қатар қатерлі ісікке дейінгі жағдайларды жоюға (аденоматозды полиптерді жою) мүмкіндік береді. Аденоматозды полиптерді кейінгі бақылаумен алып тастау колоректальды қатерлі ісікпен ауыратын науқастардың санын едәуір төмендететіні белгілі.
Келесі 5 жыл ішінде эндоскопиялық полипэктомиядан өткен адамдарда қатерлі ісік қаупінің 73% төмендеуі байқалады.

Колоректальды қатерлі ісік диагностикасы

50 жастан бастап рек де, әйелдерге де әр 5 жыл сайын сигмоидоскопиядан өту ұсынылады, ал оң нәтиже бергенде колоноскопия мен қос контрастты ирригоскопиядан өту ұсынылады. Бұл зерттеулер қатерсіз полиптерді және қатерлі ісіктерді анықтауға бағытталған. Диагностиканың қосымша әдістері де жүргізіледі: нәжісті жасырын қанға талдау, қандағы РЭА және СА19.9 ісік маркерлерін анықтау және т. б.

Диагностикалық әдісті таңдау дәрігерде қалады. Биопсиямен колоноскопия, жасырын қан анализі жиі қолданылады. Тіндік фрагменттерді патоморфологиялық зерттеу полипке немесе тік ішек пен тоқ ішек қатерлі ісігіне диагноз қою үшін міндетті болып табылады. Патоморфологиялық зерттеусіз қатерсіз ісік (аденома) мен қатерлі ісік (карцинома) арасындағы айырмашылықты анықтау мүмкін емес.